Diimaha Buddhism-ka, Hinduuga iyo Sikha waxa ay ka simanyihiin aragtida ah in qofku si meerta ah usoo maro dhawr dhalasho iyo nolol kala duwan. Dhalashooyinka kala duwan ee uu qofku soo maro waa kuwo ka baxsan wacyiga iyo garashada qofka. In kastoo laga yaabo in qaarkiin ku qoslayaan aaminaadda noocaasi ah ee aanan la caddayn karin, haddana waa arin ku qoran buugtooda iyo aayaadkooda barakaysan...
Rumayntu ama aaminaaddu ma ahan wax la doorto ee waa qanaaco aad ku qanacdo arin, waana wax ka yimaada maskaxda iyo dareenka hoose ee qofeed, kuna dhisan sababayn iyo ku sugnaansho. Haddaba haddii ay lunto aaminaadda uu qof aaminsanyahay dhab ahaanshada diinta Islaamka oo ay u cuntami waydo, diintu waxa ay qabtaa in qofkaasi ay tahay in loo bandhigo in uu ku laabto diinta, oo uu ka laabto...
Luuqad ahaan, goob waa madal, bar, bed maran ama boos. Marka aynu leenahay wax baa ‘JIRA’ waxaan ula jeednaa in waxaasi ay dhex joogaan goob ama boos. Ma cadda sida ay wax u jiri karaan goob la’aan. Haddii uu qof yiraahdo wax baa jiri kara goob la’aan, asaga ayaa looga baahanyahay in uu caddeeyo waxa uu ula jeedo markaasi erayga “JIRITAAN”, waayo erayga jiritaan macno ma yeesho goob la’aan...
Dunida waxaa ka jira dhaqamo kala gedisan, tusaale dhaqanka Bushman-ka ku nool lama dagaanka Kalahari ee Koonfurta Qaaradda Afrika, waxaa ka caadi ah in dumarku inta kore ka dhar la’aadaan. Qaawanaantaasi waxba ugama duwana, sida aan anaga u aragno dhar xirashada; raggooda kuma ashqaraaraan, kumana dhaygagaan dhar li’ida dumarkooda. Waxaa la mid ah Turkana-da iyo qaar kaloo badan.
Jirka insaanka ma ahan mid si la yaab leh u samaysan - waa ay jiraan xubno aynu uga wanaagsanyahay xayawaanka kale - laakiin sidoo kale, waxaa jira oo badan xubnaha ay xayawaanku inooga wanaagsanyihiin. Tusaale, aragga waa ay inooga wanaagsanyihiin xayawaanka badankii qaasatan gorgorka, halka qaarna ay ba awood u leeyihiin in ay mugdiga/gudcurka wax ku arkaan. Xawaaraha iyo orodka kuma gaarno...
Yuhuudda iyo Allaah waa ay isku wanaagsanaayeen waligood. Allaah waxa uu Yuhuudda uga gargaaray Fircoon oo waa tii uu Allaah la saftay Yuhuudda, halkaasna looga adkaaday Fircoon oo sida la inoo sheegay xarga fiican ku hayay Yuhuudda. Allaah oo ay gacantiisa wax walba ku jiraan, wax ku adagna aysan jirin, ayaa arrinta ku dhamayn karay in uu qalbiga Fircoon uun iimaan galiyo, amaba Fircoon si gooni...
Qofka waxa uu qof ku yahay waa xogta uu xambaarsanyahay ee ku kaydsan maskaxdiisa, sida xasuusta, aqoonta, qibrada IWM. Aniga iyo adiga farqiga inoo dhaxeeyaa waa in aynu ku kala duwannahy macluumaadka aynu xambaarsanahay, tusaale aniga waxaa aqaan dadyow goortii aan magacyadooda maqlo aan soo xasuusto oo aan ka dhex baaro kaydka maskaxdayda, waxaan aqaan dhacdooyin isoo maray. Adiguna sidoo...
Marka aynu u weecano awooda cuf-isjiidadka dhulka, waa mida suura gelisay in wax walba oo dhulka dushiisa saaran ay dhulka uun ku sugnaadaan oo aysan ka duulin oogada dhulka. Dhulku maadaama uu aad uga weyn yahay wax walba oo dushiisa saaran, sidaas daraadeed, awood cuf-isjiidad oo xoogan ayuu ku hayaa wax walba oo oogadiisa ku sugan. Inta mitir ee aad kor u boodi karto marka aad dhulka dushiisa...
Kasoo qaad in aad ku nooshahay magaalo, magaaladaas oo ay nolosha si caadi ah uga socoto; oo waad ganacsataan, waad roobaysataan, waad baraaraysataan, waad barwaaqowdaan, waadna abaarsataan. Waxa aad ku nooshihiin nolol caadi ah, soo jireenna ah sida maantaba magaalooyin badan oo kala gedisan oo daafaha caalamka ah looga noolyahay. Waxa aad leedihiin xeerar iyo qawaaniin aad adinku dhigateen oo...
Aadanuhu kaligii ma jiri karo oo jiritaankeenna waxa uu ku lifaaqan yahay jiritaanka noolaha kale, bal haddii lagu yiri jannada waxaad ku quudanaysaa kalluun adba qiyaasoo kalluunkaas sidee ayuu ugu noolyahay jannada? Waxaa hubaal ah in sida aad adiga ugu quudanayso jannadda dhexdeeda kalluun uu kalluunkuna ugu quudanayo noole kale jannada dhexdeeda halkaasna waxaa ka unkamaya silsiladdii...